Samen beslissen, samen besturen!

Een democratie is een land waarin het volk regeert. Democratie kent vele vormen, de huidige vorm is een parlementaire ofwel representatieve democratie. Dit is een indirecte vorm omdat de mening van het volk wordt vertegenwoordigt door het parlement. Door te gaan stemmen kun je mee bepalen welke politieke partijen het land of je gemeente gaan vertegenwoordigen. Maar hoeveel mensen staan volledig achter het programma van een partij? En wie kent de personen die op de kieslijst van de gemeente staan? Er is tot nu toe geen land ter wereld dat wordt bestuurd volgens de principes van directe democratie, waarbij het volk zelf besluiten neemt over het besturen van het land.

Voor een democratie is het belangrijk dat zoveel mogelijk mensen meedoen, dus een hoge mate van participatie. Veel kiezers zijn niet geïnteresseerd in het politieke stelsel of het verkiezingsprogramma van een partij maar ze hebben wel een mening over bepaalde standpunten. Om zoveel mogelijk mensen mee te laten doen is het belangrijk om politiek veel toegankelijker te maken. Het gaat niet over links of rechts, groen of rood; het gaat over wat de mensen belangrijk vinden en hoe het budget verdeeld moet worden.

Het concept is gebaseerd op het idee om het individu in de maatschappij weer eigenaarschapsgevoel te geven bij de gezamenlijke ruimte. Dus simpel gezegd; als iemand met zijn auto tegen een paaltje aanrijdt, hoe zorg je dan dat hij niet alleen de schade aan de auto erg vind maar ook de schade aan onze paal?

Na de tweede wereldoorlog was er een groot samen-gevoel (samen zijn we slachtoffer en samen gaan we het land opnieuw opbouwen) vanuit deze gedachte is het huidige sociale stelsel ontstaan. Later in de jaren 60, 70 en daarna is er hard gestreden voor de vrijheid van het individu. De maatschappij is nu een groep individuen geworden, allemaal ‘ikjes’. Deze trend heeft zich doorgezet in de jaren 80 en 90 en is nu, één à twee generaties later verder ontwikkeld. Daar komt bij dat de overheid steeds meer rollen en verantwoordelijkheden op zich heeft genomen. Aan de ene kant wordt dat comfortabel gevonden door de burgers aan de andere kant als “betuttelend” ervaren.

Sinds een aantal jaren staat “burgerparticipatie” hoog op de agenda bij de overheid. In 2013 heeft koning Willem Alexander het woord ook gebruikt in de troonrede. Maar wat is nou “burgerparticipatie”? Het is een manier van werken waarbij de gemeente burgers en belanghebbenden uitnodigt om mee te denken, samen te werken en inbreng te hebben in zaken die direct of indirect invloed hebben op de leefomgeving. De overheid wil naar de burger toe; een top down besluit dat we het bottom up moeten gaan doen… Het begint al met het woord “burger”, dit is ambtenarentaal: niemand voelt zich een “burger”, maar een bewoner. Burgers heb je in de friettent! Wil je mensen betrekken dan begint het met de taal van deze mensen te gaan spreken, niet te taal van de zender maar van de ontvanger.

Het concept is dat alle stemgerechtigden per half jaar via hun BSN nummer een aantal punten krijgen. Deze punten kunnen op verschillende schaalniveaus ingezet worden. Van heel groot: bijvoorbeeld “zorg” tot aan heel klein: extra personeel in het verpleeghuis in je dorp of stad. Of van “onderwijs” tot een nieuw fietsenrek op het schoolplein. Als je je punten niet inzet dan komen deze na afloop van het halfjaar in de “algemene pot” terecht. Deze algemene punten worden door een klein bestuur verdeeld naar hun inzicht. De bewoners bepalen dus samen hoeveel zeggenschap/ bestuursrecht de overheid nog heeft. Mensen kunnen niet meer boos zijn op de overheid; dan heb je zelf je punten niet goed besteed. Als bijvoorbeeld de bestrating in je straat vervangen moet worden dan heb je je buren nodig om daar samen punten op in te zetten en zo krijg je een groepsbelang; samen sterk! Projecten waar geen behoefte aan is zullen onvoldoende punten krijgen en dus niet meer uitgevoerd worden. Een hele directe vorm van democratie!

Met deze vorm kan ook goed gedrag beloond worden. Bijvoorbeeld als je vrijwilligerswerk doet met een maatschappelijk belang dan krijg je 10 punten extra. Als je je goed gedraagt kun je meer zeggenschap verdienen!

Het bestuur zou er heel anders uitzien dan nu. Er is nog maar een paar kleine groepje bestuurders nodig.  Een soort puntenadministratiekantoor en opdrachtgever/projectleider. Daarbij bepalen ze wat ‘goed gedrag’ is, met hoeveel punten dat beloond wordt en ze verdelen de “algemene pot”.

Er is een budget dat wordt gedeeld door het aantal uit te geven punten. De waarde per punt fluctueert als het budget of het aantal uit te geven punten veranderd. Mensen hoeven niet meer te stemmen want verkiezingen zijn niet meer nodig!

Door de kracht van de massa ontstaat een zelfregulerend systeem. Zijn er veel ouderen dan zullen zij hun punten waarschijnlijk inzetten op m.n. ouderenzorg. Iemand met jongere kinderen zal zijn punten waarschijnlijk inzetten op onderwijs en kinderopvang bijvoorbeeld etc. Als er iets fout gaat zal dat een volgende kiesronde gecorrigeerd worden doordat mensen de punten anders inzetten. En zo krijgen bewoners een direct belang bij het betalen van belastingen en de besteding daarvan, een individuele rol binnen de massa.

DE BEWONER IS BESTUURDER GEWORDEN!

Zoals gezegd is dit een concept en geen werkbaar plan. Het past bij de veranderende rol van de overheid t.o.v. de samenleving. Veel gemeentes en bewonersplatforms lopen tegen allerlei vraagstukken aan. Staat jouw gemeente open voor een vernieuwende werkwijze? Neem dan gerust even contact op.

Dit idee deed mee als experiment aan de Democratic Challenge.

Magazine Democratic Challenge, Dorps-en-Wijkdemocratie Publicatie over dit concept op pagina 32

Het concept heb ik verbeeld in deze fotostrip, via het contactformulier kun je deze aanvragen en zal dan naar je toe worden gemaild of gestuurd.